تأثیر تعذر اجرای عقد بر مسئولیت قراردادی با نگاهی تطبیقی در فقه اسلامی و حقوق ایران

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسنده

کارشناس ارشد حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی. (نویسنده مسئول)

چکیده

از آثار وقوع تعذر، معافیت متعهد از مسؤولیت قراردادی است. در بسیاری از معاملات، امکان دارد که متعهد با استناد به تعذر از خسارت عدم اجرای تعهد یا تاخیر در اجرای تعهد معاف ‌شود. علت این حکم نیز فقدان رابطه سببیت میان عدم اجرای تعهد و فعل متعهد است چراکه برای تحقق مسؤولیت قراردادی وجود آن ضروری است و حدوث تعذر با شرایطش باعث قطع رابطه سببیت می‌شود. البته در مواردی ممکن است به‌ واسطه موانعی، ،هرچند که علت تعذر قابل انتساب به متعهد نیست ولی بازهم متعهد مسؤولیت قراردادی داشته باشد. این جستار درصدد است تا با نگاه تطبیقی به فقه اسلامی به عنوان یکی از منابع مهم حقوق ایران و با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و استنباطی شرایط و موانع مزبور را تحلیل کرده و به طور دقیق نمایان ساخته که متعهد با اثبات چه معیار و ضوابطی، دیگر تکلیفی بر اجرای قرارداد نداشته و از مسوولیت قراردادی نیز معاف می شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The effect of failure to perform the contract on contractual liability with a comparative view in Islamic jurisprudence and Iranian law

نویسنده [English]

  • Seyyed Mostafa Milani
Master of Private Law, Faculty of Law, Shahid Beheshti University. (Corresponding Author)
چکیده [English]

One of the effects of an apology is the obligatory exemption from contractual liability. In many transactions, the obligee may be exempt from damages for non-performance or delay in performance of the obligation, citing excuse. The reason for this ruling is the lack of causal relationship between non-performance of the obligation and the obligated act, because its existence is necessary to fulfill the contractual responsibility, and the occurrence of an excuse with its conditions causes the termination of the causal relationship. Of course, in some cases, due to obstacles, although the reason for the excuse can not be attributed to the obligee, the obligee still has contractual responsibility. This paper seeks to analyze the above conditions and obstacles with a comparative view of Islamic jurisprudence as one of the important sources of Iranian law and using descriptive-analytical and inferential methods and to show precisely what criteria and criteria he is committed to proving. , Is no longer obliged to perform the contract and is exempted from contractual responsibility.

کلیدواژه‌ها [English]

  • contractual excuse
  • contractual liability
  • Exemption from contractual liability
  • conditions of excuse
  • Barriers to exemption
1- ابهری علی آبادی، حمید، (1374)، تاثیر قوه قاهره در مسوولیت مدنی، پایان نامه کار شناسی ارشد، دانشکده حقوق دانشگاه تهران.
2- جعفری لنگرودی، محمد جعفر، (1378)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، ج2، چاپ اول، تهران، انتشارات گنج دانش.
3- جعفری لنگرودی، محمدجعفر، (1374)، ترمینولوژی حقوق، چاپ هفتم، تهران، گنج دانش.
4- حسینی العاملی، السید جواد، (بی تا)، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة، ج 13، قم، موسسة النشر الاسلامی.
5- امامی، سید حسن، حقوق مدنی، (1353)، ج1، چاپ پنجم، تهران، انتشارات اسلامیه.
6- شهید ثانی، (1412)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدم شقیة، ج 2، چاپ اول، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
7- صدیقی زاده، کیانوش، (1375)، عدم امکان اجرای قرارداد در حقوق ایران و انگلیس، پایان نامه کار شناسی ارشد، دانشگاه تهران.
8- صفایی، سید حسین، (1398)، قواعد عمومی قراردادها، چاپ سی و یکم، نشر میزان.
9- علامه حلی، (1414ق)، تذکره الفقهاء، ج10، چاپ اول، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث.
10- کاتوزیان، ناصر، (1398)، عقود معین، ج 1 ، چاپ دوم، تهران، انتشارات گنج دانش.
11- کاتوزیان، ناصر، (1376)، قواعد عمومی قراردادها، ج 4، چاپ دوم، تهران، شرکت سهامی انتشار.
12- کاتوزیان، ناصر، (1386)، اعمال حقوقی، چاپ داوازدهم، تهران، شرکت سهامی انتشار.
13- کاتوزیان، ناصر، (1392)، عقود معین، ج 4 ، چاپ هفتم، تهران، شرکت سهامی انتشار.
14- کیا دربندسری، مهدی، (1393)، انتفاء قرارداد با رویکرد تطبیقی، چاپ اول، انتشارات مجد.
15- مالک بن أنس، (1415)، المدونة، ج3، چاپ اول، بیروت، دارالکتب العلمیة.
16- محقق داماد، سید مصطفی، (1406ق)، قواعد فقه، ج2، چاپ دوازدهم، تهران، نشر مرکز علوم اسلامی.
17- مقدس أردبیلی، (1403)، مجمع الفایده و البرهان، ج 8، چاپ اول، قم، موسسة النشر الإسلامی.
18- موسوی بجنوردی، سید حسن، (1377)، القواعد الفقهیة، ج 5 ، چاپ اول، قم، نشر الهادی.
19- مؤمنی، سید محمد حسین، (1393)، دکترین عذر عام در قراردادها، چاپ اول، تهران، انتشارات مجد.
20- نجفی خوانساری، ( 1373)، منیة الطالب فی حاشیة المکاسب، ج 1 ، قم، المکتبة المحمدیة.
21- النجفی الجواهری، الشیخ محمد حسن، (1362)، جواهر الکلام، ج24، چاپ هفتم، بیروت، نشر دار إحیاء التراث العربی.