وکالت در امور مادی؛ پژوهشی در فقه و حقوق ایران با نگاهی جزئی نسبت به حقوق مصر و انگلستان

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

1 کارشناس حقوق قضایی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب. (نویسنده مسئول)

2 مدرس دانشگاه، دانشجوی دکتری تخصصی حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.

چکیده

ماده ۶۵۶ در تعریف عقد وکالت می گوید «وکالت عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین طرف دیگر را برای انجام امری نایب خود می نماید» استعمال لفظ "امر" این ابهام را ایجاد می کند که آیا موضوع وکالت منحصر در اعمال حقوقی است و یا اینکه اعمال مادی هم می تواند موضوع عقد وکالت قرار بگیرند. برای حل این معضل با مراجعه به منابع فقهی و حقوقی معلوم می‌شود که به عقیده فقیهان برای شناخت موضوعات قابل نیابت ، ملاک غرض شارع است و در هر موضوعی که غرض شارع به انجام آن توسط اصیل تعلق گرفته باشد امکان نیابت دادن در آن وجود ندارد و در هر موضوعی که غرض شارع بر انجام آن به مباشرت اصیل نباشد امکان نیابت دادن در آن موضوع وجود دارد از میان حقوقدانان برخی به قابلیت وکالت فقط در امور حقوقی تصریح نموده اند و قابلیت وکالت در امور مادی را قبول ندارند و معتقدند که فقط موضوعات حقوقی می تواند موضوع عقد وکالت قرار بگیرد در حالی که عده ای معتقدند که دلیلی بر منحصر کردن موضوع وکالت در امور حقوقی وجود ندارد و وکالت در امور مادی هم صحیح است اما با دقت نظر در آنچه که در عرف جامعه موضوع عقد وکالت قرار می گیرند می توان به این نتیجه رسید که انحصار موضوع عقد وکالت در اعمال حقوقی قابل توجیه نبوده و با واقعیات موجود در جامعه تطابق ندارد پس می‌توان به این دیدگاه قائل شد که اعمال مادی نیز تحت شرایطی می توانند موضوع عقد وکالت واقع شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Advocacy in material matters; A research in Iranian jurisprudence and law with a partial view of Egyptian and English law

نویسندگان [English]

  • Aidin Lotfollahzadegan 1
  • Reza Karimi Monfared 2
1 Judicial Law Expert, Faculty of Law and Political Sciences, Islamic Azad University, South Tehran Branch. (Corresponding Author)
2 University lecturer, PhD student in private law, Faculty of Law, Islamic Azad University, Science and Research Unit.
چکیده [English]

Article 656 in the definition of power of attorney contract says "power of attorney is a contract whereby one of the parties appoints the other party as his representative to do something The use of the word "order" creates the ambiguity as to whether the subject of power of attorney is exclusive to legal acts. Or that material actions can also be the subject of a power of attorney contract. In order to solve jurisprudence and legal sources, it is clear that according to the jurists, the purpose of shari'a is the criterion for identifying issues that can be represented, and in any matter where the purpose of shari'a has been attributed to the original person, it is not possible to represent them. There is a possibility of representation in any matter that is not intended by the Shariah to act as a real steward. Among the jurists, some of the jurists have specified the ability to act as an attorney only in legal matters and they do not accept the ability to act as an attorney in material matters and they believe that only legal matters It can be the subject of a power of attorney contract, while some people believe that there is no reason to exclude the subject of power of attorney in legal matters, and power of attorney in material matters is also correct, but carefully consider what is considered the subject of a power of attorney contract in the society. It was possible to come to the conclusion that the exclusivity of the power of attorney contract in legal actions is not justifiable and does not match the facts and customs in the society, so it can be considered that material actions can also be the subject of power of attorney contracts under certain conditions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Advocacy
  • proxy
  • stewardship
1- ابن ادریس حلی، محمد بن منصور، (1410 ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، جلد 2، چ 2، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
2- امامی، سید حسن، (1400)، حقوق مدنی، جلد 2، چ 29، تهران، انتشارات اسلامیه.
3- ایروانی، محمد باقر، (1422 ق)، دروس تمهیدیّة فی الفقه الإستدلالی، جلد 2، چ 2، قم، المرکز العالمی للدّراسات الإسلامیة.
4- جعفری لنگرودی، محمد جعفر، (1400)، مجموعه محشی قانون مدنی، چاپ هشتم، تهران، گنج دانش.
5- حلی (محقق)، جعفر بن حسن، (1408 ق)، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، جلد ۲، چ 2، قم، موسسه اسماعیلیان.
6- حلی، حسن بن یوسف، (1420 ق)، تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة، جلد 3، چ 1، قم، موسسه امام صادق (ع).
7- راغب اصفهانی، حسین، (1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، چ 1، بیروت، دار القلم دارالشامیه.
8- شمس الائمة سرخسی، محمد بن احمد، (1409 ق)، المبسوط، جلد 19، چ 2، بیروت، دار المعرفة.
9- صفایی، سید حسین، جواهر کلام، محمد هادی، (1400)، حقوق مدنی پیشرفته، جلد دوم، چ 1، نمایندگی و امانت ، تهران، شرکت سهامی انتشار.
10- طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم، (1414 ق)، تکملة العروة الوثقى‌، جلد 1، قم، کتابفروشی داوری.
11- عاملی (شهید ثانی)، زین الدین، (1413 ق)، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، جلد 5، قم، مؤسسة المعارف الاسلامیة.
12- عاملی شهید ثانی، زین الدین، (1410 ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة،  جلد 4، قم، کتابفروشی داوری.
13- کاتوزیان، ناصر، (1400)، عقود معین، جلد 4، چ 12، تهران، گنج دانش.
14- کاشانی، سید محمود، (1394)، حقوق مدنی قراردادهای ویژه، چ 2، تهران، میزان.
15- کاشف الغطاء، محمد حسین، (1421 ق)، تحریر المجلة، جلد 4، قم، مؤسسة الامام الصادق علیه السلام.
16- نجفی جواهری، شیخ محمد حسن، (1362 ش)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، جلد 27، چ 7، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
18- Bowstead and Reynolds , The law of agency , London , Publisher: Sweet & Maxweil , 1996.