حمایت از حقوق کودکان در محیط دیجیتال در بستر حفظ مصالح عالیه ایشان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی حقوق بین الملل عمومی، دانشکده حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی واحد امارات. (نویسنده مسئول)

2 دانشجوی دکتری تخصصی زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه تهران.

چکیده

امروزه تکنولوژی کلان‌روایتِ دنیای ما انسان‌هاست که با پیشرفت‌های شگرف در حوزه‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری، زندگی بشری را دچار دگرگونی‌های فوق‌العاده کرده است. باید گفت گسترش لحظه‌ایِ محیط دیجیتال از جمله فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات، شبکه‌ها، محتواها، خدمات دیجیتال، واقعیت مجازی، هوش مصنوعی، رباتیک، خلق فناوری بلاکچین و ظهور بستر متاورس در ابعاد مختلف زندگی کودکانِ امروز ایفای نقش می‌کند. در کنار آن با شیوع ویروس کرونا و افزایش استفاده از فضای مجازی که نقش مؤثری در تولید، انتشار و انتقال اطلاعات آموزشی و سرگرمی داشته است، سطح دسترسی به محتوای برخط برای اقشار مختلف جامعه از جمله کودکان افزایش پیدا کرده است. در واقع هم‌اکنون بشر شاهد تولد نسلی است که از ابتدای کودکی شاهد پیشرفت اینترنت و ابزارهای هوشمند تکنوژیک در دنیاست و در عین حال، این شرایط بستری برای محدود شدن یا نقض حقوق افراد نیز ایجاد کرده است. در این میان حقوق کودکان به عنوان آسیب‌پذیرترین قشر جامعه بیشتر در معرض تعرض و سوءاستفاده است. کودکان امروز زمان زیادی را برای فعالیت‌های آموزشی، تفریحی و سرگرمی در اینترنت و محیط دیجیتال سپری می‌کنند و در معرض انواع خطرات و تهدیدات نیز قرار می‌گیرند. در این فضا، موضوع صیانت از حقوق کودکان و نوجوانان در فضای مجازی، مسئله‌ای مهم و در خور توجه است که باید از سوی دولت‌ها و سایر نهادهای دولتی و مدنی و سایر متولیان امور کودکان مورد حمایت ویژه قرار گیرد. این پژوهش سعی دارد به این پرسش‌ها پاسخ دهد که کودک کیست و محیط دیجیتال در زندگی او چه تأثیراتی دارد؟ چه ساز و کارهای قانونی و ساختاری در عرف بین‌المللی و داخلی برای حمایت از کودکان در محیط دیجیتال در دسترس است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Supporting the rights of children in the digital environment in the context of protecting their best interests

نویسندگان [English]

  • Mohammadmahdi Seyyed Naseri 1
  • Tahereh Shah Mohammadi 2
1 PhD student in Public International Law, Faculty of Law, Islamic Azad University, Emirates Branch. (Corresponding Author)
2 PhD student in Persian language and literature, Faculty of Literature, University of Tehran.
چکیده [English]

Nowadays, Technology is a grand narrative in our world which has made fantastic changes in human’s life by progressing in hardware and software fields. It should be said that the current development of the digital environment, such as: information and communication technology, networks, contents, digital services, virtual reality, artificial intelligence, robotics, the creation of blockchain technology and the emergence of the metaverse platform play a role in different aspects of today’s children lives. In addition, with spreading of COVID and the increasing the usage of virtual world which has played an effective role in the production, dissemination and transmission of educational and entertainment information, online accessibility level has been raised up for different groups of society such as children. Meanwhile, children’s rights as the most vulnerable part of the society has been more likely in danger of abuse and assault. Today's children spend too much time for educational, recreational and entertainment activities on the Internet and digital environment. And they are exposed to all types of dangers and threats. The topic of protection of children and teenagers rights is really noticeable and should be support by all governments, civil institutions and other custodians of children's affairs. This survey tries to answer to these questions: Who is the child? What are the effects of the digital environment in his life? What legal and structural mechanisms are accessible in international and local environments for protecting children rights in digital world.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rights
  • Child
  • technology
  • digital environment
  • protection
1- ابراهیمی، زهرا؛ مشرف‌جوادی، زهرا، (1398)، «اصول حاکم بر حق کودک بر سلامت در نظام بین‌المللی حقوق بشر»، فصلنامه حقوق کودک، زمستان، 115- 140.
2- اسماعیلی، محسن، (1389)، «حقوق کودک در برابر رسانه ها»، خانواده‌پژوهی، 115-129.
3- امیرارجمنــد، اردشــیر. ،(1381)، ،مجموعــه اســناد بین المللی حقوق بشر. جلد اول، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
4- بیرانوند، علی، (1391)، «دیدگاه کتابداران کتابخانه‌های عمومی استان فارس در مورد کتاب‌های الکترونیکی ویژه‌ی کودکان در کتابخانه‌های عمومی»، فصلنامه‌ی ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 11 بهمن، 118 – 131.
5- توتونچیان، مهری، سرشار، مینا، (1399)، حق بر زندگی خانوادگی کودکان در پرتو نظام حقوق بشر،فصلنامه حقوق کودک،شماره شماره ۷.
6- حبیب‌زاده، م، مقدسی‌روئین،‌ م، (1385)، درآمدی بر حمایت کیفری از اطفال بزه‌دیده در حقوق ایران با نگاهی به‌ اسناد‌ بین‌المللی، نامه مفید، 55.
7- حسینی، محمدرضا، (1398)، «مسئولیت‌ دولت‌ها و ساز و کار صیانت از حقوق کودک در فضای مجازی»، فصلنامه‌ی حقوق کودک، زمستان، 33- 59.
8- حسینی، محمدرضا، (1398)، مسئولیت دولت‌ها و ساز و کارهای صیانت از حقوق کودک در فضای مجازی، فصلنامه‌ی حقوق کودک، سال اول، شماره 4، زمستان.
9- حسینی، هاله، جواهری، ‌آراسته، (1399)، «حمایت کیفری از کودکان در مقابل سوءاستفاده در فضای مجازی در قوانین ایران و انگلیس و اسناد بین‌المللی»، مجله‌ی پژوهش‌های حقوقی، زمستان، 107- 132.
10- داشــاب، مهریــار، (1382)، تقریــرات درس حقــوق کــودک، کارشناســی ارشــد حقــوق بشــر، دانشــکده حقــوق و علــوم سیاســی دانشگاه عالمه طباطبایی، 18 صفحه.
11- شریعتی، مریم، زمانیان، معصومه، خلیلی، میلاد، (1400)، انتشار تصاویر کودکان در فضای مجازی و تأثیر‌آن بر شخصیت‌سازی پیش از بلوغ ایشان در پرتو‌‌حقوق ایران و مقررات بین‌المللی، مجله حقوق و مطالعات نوین، شماره دوم.
12- صفاری نیا, مهزاد، (1400)، حق دسترسی کودکان به فضای مجازی از منظر حقوق داخلی وبین الملل،فصلنامه حقوق فناوری‌های نوین، شماره۵.
13- علیدوستی، سیروس، شیخ‌شجاعی، فاطمه، (1385)، فناوری اطلاعات و کتابخانه‌ها، تهران، پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی، چاپ اول.
14- کاظمی، سید علی، (1394)، گزیده‌ی اسناد بین‌المللی،حقوق کودک، چاپ اول، تهران، انتشارات‌خرسندی.
15- مصفا، نسرین، (1383)‌، کنوانسیون‌ حقوق‌ کودک‌ و بهره‌وری از آن در حقوق داخلی ایران، نشر گرایش، چاپ اول.
16- مصفا، نسرین، (1386)، میثاق حقوق کودک در اسلام ازمنظر حقوق بشردوستانه‌ بین‌المللی‌، مجموعه مقالات همایش اسلام و حقوق بین‌المللی بشردوستانه، جمعیت هلال احمر و ICRC.
17- مظلوم زاده, آمنه, جمال زاده, عبدالرضا, شهابی, رقیه، (1400)، اصول مرتبط با حقوق کودک در محیط دیجیتال، فصلنامه علمی مطالعات فقه اقتصادی،شماره ۳.
18- CRC/C/GC/12,2009.
19- CRC/C/GC/14,2013.
20- Biancarosa , G, Griffiths, G. G. (2012). Technology tools to support reading in the digital age Future of Children, 22(2), 139 -160.
21- clark B. competing custody rights, new concepts of family and the best interests of the child. Comparative and international law journal of southern Africa.1998:288-306.
22- Hosseini NS. The Right to Marriage and Family Formation. MA Dissertation. Tehran Iran: Faculty of Law and Political Sciences, University of Tehran; 2015. [Persian]
23-https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/15/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRC/C/GC/25&Lang=en
24-https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/15/treatybodyexternal/TBSearch.aspx?Lang=en&TreatyID=5&DocTypeID=68
25- https://www.ohchr.org/en/instruments-mechanisms/instruments/convention-rights-child
26- https://www.ohchr.org/en/instruments-mechanisms/instruments/optional-protocol-convention-rights-child-involvement-children
27- https://www.ohchr.org/en/instruments-mechanisms/instruments/optional-protocol-convention-rights-child-sale-children-child
28- https://www.ohchr.org/en/treaty-bodies/crc
29- https://www.ohchr.org/en/treaty-bodies/crc/days-general-discussion
30- Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the sale of children, child prostitution and child pornography.
31- Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict.
32- Unicef, children in a digital world, THE STATE OF THE WORLD’S CHILDREN 2017.
33- Vafaei F, Bahreini MJ. Fall of Child Custody. Tahora Quarterly. 2012; 2(13): 113-144. [Persian]
34- Yolanda (Linda) Reid Chassiakos, Jenny Radesky , Dimitri Christakis, Megan A. Moreno, Corinn Cross and COUNCIL ON COMMUNICATIONS AND MEDIA(2016). Children and Adolescents and Digital Media.